Snypsnaren, Jan Hiemstra

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

De snein yn Easterein

De zondag is de dag des Heeren. Dat wie der yn Easterein yn de nei-oarlochske tiid noch wol aardich yndruid. Der waard sawat net wurke en de winkels  en it kafee wiene ticht. It kafee wie fan de herfoarme tsjerke en de rjochtsinnige Eastereiner tsjerkfâden hie it in ´doorn in het oog´ west as dat sneins iepen wêze soe. De minsken hoegden op snein net nei de ´kroech´! De slutingstiid op sneontejûn wie al om tsien oere. As der dan guon sieten dan waard it ko

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Yn it doarpskrantsje fan maaie waard troch Bauke de Boer him ôffrege hoe ´t it no mei Jan Hiemstra wêze soe. Jimme sille begrepen ha dat it goed mei my is. Der sille noch Eastereiners wêze dy ´t my kinne as Jan fan Pieter skuonmakker en Jantsje. Wer oaren kinne my fan it keatsen en fuotbaljen en der sille ek guon minsken wêze wer ´t ik in grutte ûnbekende foar bin.

Eastereiner

Ik wie 21 jier doe ´t ik yn tsjinst moast en feitlik út Easterein gi

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

De reinwettersbak

Wetter is altyd nedich: om te drinken en te himmeljen, foar de planten en …. om te riden en te farren. Om it te drinken moatte jo skjin wetter ha en dat kaam jierrenlang út de reinwettersbak. Soms hie ien hûs ien bak, mar it kaam faak foar dat in stik of wat húskes mei-inoar ien bak hiene. Sa ’n bak siet yn de grûn. De boaiem en de sydkanten wiene fan opmitsele giele stientsjes en op de bak stie in fjouwerkant mei in lid. It reinwetter fan de dakken waard der yn opfongen e

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

In trochdewykse dei

Troch de wike wie it de hiele dei in drokte fan jewelste yn it doarp.  De minsken gongen noch net massaal betiid foar harren wurk it doarp út. Natuerlik moast der wurke wurde, mar dat barde foaral troch de manlju, en yn it eigen doarp. De bern moasten nei skoalle, de froulju bleaune thús en diene de húshâlding. Sa wie de rolferdieling en dêr diene de measten it mei.

Op it wurk oan

Foar de boere-arbeiders begûn de dei al betiid. Om in

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Desimber

Desimber wie en is in bysûndere moanne: koarte en kâlde dagen, en trije hichtepunten: sinteklaas, kryst en âld en nij. Desimber begûn al ein novimber. Dan foel de ‘Zakenkompas’, it blêd fan de Eastereiner middenstanners, op de doarmatte. Dêr stiene de advertinsjes om Sinterklaas oan it keapjen te setten.

Sinteklaas

Foar de sakelju wie Sinterklaas in aardich ynstruierke. De etalaazjes waarden moai optúgd om de minsken mar te ferlieden

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Kacheltiid

It is in kâlde jannewarismoanne yn de nei-oarlochske jierren. De kachel moat oan. Earst de jiskelaad leegje en dêrnei binne de heiten of memmen dwaande mei it oanmeitsjen fan de kachel. In stik âlde krante, wat kachelhoutsjes, en in lusifer deryn; it moat slachje. Wol it dan noch net, dan in fluts petroalje. Sadra it fjoer ‘pakt’ moat der in turfke en wat koaltsjes oerhinne en begjint de kachel te ‘brommen’. Ut alle skoarstiennen komt reek en koaledamp grouwélich nei b&

Snypsnaren troch Jan Hiemstra Diel 1

Lytse selsstannigen

Yn 1950 wiene der yn Easterein hiel wat ‘lytse selsstannigen’ sa as de winkelman, de bakker en de timmerman. Se hiene gjin fêst ynkommen en wiene ôfhinklik fan de Eastereiners en de bewenners út de omkriten. Ek de boeren wiene selsstannigen, mar dy hiene dochs in oare posysje. Yn dizze Snypsnaren en dy fan maart wol ik it oer de winkel- en ambachtslju ha.

Winkeltsjes, bedriuwkes, winkeltsjes

It grutte tal winkeltsjes en bedriuwkes yn 1950

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Oer minsken en mûzen
Sawol minsken as mûzen binne soms ien grutte aprilgrap. Se dogge dingen der ’t letter smaaklik om lake wurde kin. De grappen der ’t ik it no oer ha wol fûnen plak by ús korps Wilhelmina. Meastal wiene de minsken  de oarsaak, mar ien kear de mûzen. 

 
De dirigint

De dirigint om 1950 hinne wie Sierd de Boer fan Hylpen. Hy wie in ‘topper’ en hie foar de oarloch Wilhelmina, doe in bêst korps, al dirigearre. F

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

De ûngetiid
July wie jierrenlang de heamoanne: de moanne wêryn it hea yn de skuorre kaam. Dat ûngetiidzjen wie foar de greidboer it hichtepunt fan it jier; it fretten foar de winter waard wûn. Mar foardat it sa fier wie, moast der hiel wat barre.

 
Wa ’t net donget, wa ’t net ponget

Wa ’t yn de maitiid in flinke sneed gers fan it lân helje woe, hie yn neisimmer, hjerst en winter donge (kowestront oer it lân struit), greppele (de greppels tusk

Snypsaren troch Jan Hiemstra

Dick de Waal, in Amsterdamske oarlochs jonge
Op 5 maaie wurdt jierliks noch altyd de ‘nasjonale’ befrijing fierd. Fryslân waard al op 15 april befrijd doe ’t de Kanadezen Ljouwert ‘ynnamen’. Ferline jier ha wy ‘de befrijers’ by wize fan betinking troch Easterein riden sjoen. Foar my in bysûnder momint. Lâns it plak der ’t ik yn april 1945 as lyts mantsje op de leuning fan de brêge op it Plein stie, kamen no wer ‘deselde’  befrijers lâns. Doe

Snypsaren troch Jan Hiemstra

De Skoalseize
Easterein hat hjoed-de-dei twa fuotbalfjilden, wêrfan der ien simmerdeis it keatsfjild is, in grut trainingsfjild, in lyts trainingsfjild, in tennisbaan en in sporthal. Om it sa fier te krijen hat sûnder mis de oprjochting fan SDS yn 1947 bydroegen. Mar dy klup hie gjin fjild. Der waard spile op in stikje greide by de Van der Valk-pleats oan de Itenserdyk en op it Dobbelân, it stikje lân oan de reed nei De Skoalseize. Yn de greide sieten greppels en it Dobbelân wie te lyts.&nb

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Boartsje

Boartsje bern hjoed-de-dei no noch wol of net mear? Dit is in fraach fan alle tiden, want boartsjen is ‘moade gefoelich’. Boartsje sa as ús heiten en memmen, diene wy al net mear. Ek no boartsje bern, mar se dogge it oars as wy om 1950 hinne. Se hoege inoar net mear fan hûs te heljen, se hoege der net mear foar út de stoel. Sûnt de pokémon goarre (= eat dat tydlik algemien yn 'e moade is) is dit lêste lykwols net mear wier. Kompjûter en telefoan hearre derby!

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Aldersielen, Alderheljen, Herfoarmingsdei 
Op tsjerkhôven by roomske tsjerken is it op de 2de novimber faaks in blommesee fan wite krysanten. It is dan Aldersielen, de betinkingsdei fan de sielen fan de ferstoarnen. Dizze dei folget op Alderheljen, de feestdei ta eare fan de hilligen. Dizze feestdagen waarden yn Easterein sûnt 1580 net mear fierd. Wat wol betocht waard wie op 31 oktober Herfoarmingsdei, de betinking fan de Herfoarming yn 1517. Op dy dei, foarôfgeande oan de twa belangrike roomske heechtiidsdage

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

De klokken
It swiere lûd fan de toersklokken is al hûnderten jierren yn doarp en gea te hearren. Dit lûd is dúdlik oars as dat fan de klokken út de doarpen om ús hinne. Ieuwenlang ha dizze klokken de doarpslju oproppen om nei tsjerke te gean, om harren wurk te begjinnen en te beëinigjen, en om freugde en drôfenis mei inoar te dielen. 

Columbus ûntduts yn 1492 Amearika, Karel V waard yn 1500 yn Gint berne en Luther spikere yn 1517 syn 95-stellingen op ‘e doar fa

De Skoalleseize,  ditmaal geen stukje over (oud)-SDS-ers, maar over het veld waar  sinds de oprichting op gespeeld is. SDS werd in 1947 opgericht, maar de club had geen veld. Er werd gespeeld op een stuk weiland bij de Van der Valk-boerderij (eerst boerderij rechts aan de weg naar Itens en op het Dobbelân ).

Een voetbalclub zonder veld kan niet. Er was in die tijd maar één instantie die zoiets kon veranderen: de kerkvoogden van de hervormde kerk in Easterein. Dat waren de beheerders van huizen, boerderijen en land. Dit

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
 ’t Heechhiem 2
Wat no ‘t Heechhiem 2 is, wie foar 1972 in blok fan acht huzen. De wenten hiene oarspronklik gjin elektrysk ljocht, wetterlieding, gas, sintrale ferwaarming, dûs en neam mar op. De húskes (WC ‘s) stiene bûten; foar twa húshâldingen wie der ien mei in tontsje, dat ien kear yn de wike lege waard. Botte royaal wie it allegearre net. Yn Easterein stiene hiel wat fan dit soarte wenten.

Der wiene ek oare huzen yn it doarp sa as de pastorij, it doktershûs, it sko

Snypsnaren troch Jan Hiemstra 
Hennaarderadeeltocht
Yn begjin 2012, ik wie 68-jier, ried ik de 'Hennaarderadeeltocht'; yn begjin 1954, ik wie 10-jier en siet yn de fiifde klasse, ried ik dizze tocht foar it earst. Dat wie it jier wêryn Jeen van der Berg de Alvestêdetocht wûn.

Mei it ploechje jonges, der ’t wy doe alle middeis mei op it iis stiene, soene wy de 'Hennaarderadeeltocht' ride. Wy krigen der in frije dei foar. Gelokkich hiene wy in begelieder: Wierd Hiemstra, in âlde man fan wol sa ‘n 35-jier. H

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
It fuortbalfjild
Yn maart koe der wer folop fuotballe wurde. De kompetysje lei yn de winter net stil, mar op ús fjild wie dan net te ferkearen, sa wiet wie it. 


It fjild

It fjild wie drainearre, mar dat hie net it measte holpen. Yn lette hjerst en winter diene wy der fan alles oan om ek thúswedstriden te spyljen. Der waard turfmot yn de goal struit, der waarden buiskes fertikaal yn de grûn stutsen of it fjild waard in kwart slach draaid. It wie

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Aldjiersjûn 2016 siet ik yn Easterein yn de preek en doe skeat my yn it sin dat eartiids wolris sein waard: ‘Komsto út dat fine Easterein’. Mei in 35 minsken yn noch mar ien tsjerke koe ik my dêr neat by foarstelle. 
 
Gjin merke, mar oranjefeest

Easterein hie gjin merke, mar wol oranjefeest en dat ek noch net elk jier. It doarp wie dan fersierd en by de ynfalswegen stiene de fan juffers boude en mei dinnegrien en papieren roazen fersierde ‘poarten’. Moarns go

Snypsnaren troch Jan Hiemstra 
De húsfrou
De measte froulju wiene ‘húsfrou’. Sy wiene thús en de manlju der op út: dy wiene kostwinner. Yn de middenstânshúshâldingen en by de komelkers wie dat wat oars; dêr hie de frou in dûbeldrol: de húshâlding en it bedriuw. Mar yn alle gefallen moasten de froulju der foar soargje dat de húshâlding op oarder wie. Hiene se foar harren trouwen in baantsje as faam by in ‘deftige ‘ húshâlding of op in buorkerij

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
 It nijs
‘It hoecht net op ‘e bel, it komt fansels de buorren del’ jilde foar in hiel soad doarpsnijs. De froulju op wei nei de winkel, de manlju op it wurk en it plein, brochten inoar op ‘e hichte fan alle nijtsjes. Facebook en Apps wiene der mar bichjes by. Wie der wat dat elkenien noadich witte moast, dan wie Sijtze Lucas der dy ’t mei de bel troch it doarp gong om mei in skerpe trochkringende stim te roppen dat it korps jûns in útfiering hie, der fleis yn de needslachting yn Wommels wie

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
It postkantoar
Yn it nei-oarlochske Easterein wie der al fan ‘alles’ sa as in húsdokter, in Rabobank, in molkfabryk, in fruitkwekerij en …… in postkantoar. Dat postkantoar wie der al hiel lang en dat hold wer ferbân mei de bedriuwichheid yn it doarp. Alde aansichtkaarten mei it poststimpel Oosterend binne gjin seldsumens. 

 De plakken

Doe ’t ik lyts wie, wie Hendrik van der Eems de postkantoarhâlder. It kantoar wie in stikje fan de winkel mei de ta

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
De Beukerskoalle

De measte bern dy ’t yn Easterein yn de earste klasse (no groep 3) op de legere skoalle kamen hiene al op de beukerskoalle sitten. Al fier foar de oarloch wie der yn it ‘fjirde lokaal’ (Us Gebou) fan de legere skoalle in bewarskoalle. Dêr siet ús heit likernôch 1920 al op. Yn myn tiid, doe ’t ik tusken 1947 en 1949 by juffer Anneke van der Meer yn de klasse siet, gongen de beukers twa jier op de beukerskoalle tsjinoer de legere skoalle, it gebou dat no It

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Hallelujah
Hallelujah song net mear. Dat wie yn 1989.

Der sille hiel wat Eastereiners wêze dy ’t net witte dat der tusken 1902 en 1989 yn ús doarp in kristlik mingd koar (manlju en froulju) bestie. Dit wie net sa mar in koar; de leden songen it heechste lied yn de ôfdieling ‘uitmuntendheid’ (de ôfdieling ‘by útstek’) en dat wie foar in doarpskoar net min. Yn in mingd koar wurdt fjouwerstimmich songen troch de hege frouljusstimmen, de sopranen; de lege frouljusstimmen, de

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Maitiid 
Healwei febrewaris, begjin maart roeken wy de maitiid. De rook oer it lân waard oars en as bern woene wy it fjild yn. De earste ljippen, skriezen en tjirken kamen der oan. De einen waarden efternei sitten troch de jerken. De hazzen skeaten heaksk oer de ekers en it gers waard wer grien. De earste maitiidsblommen sa as it giele lyts hoefblêd, kamen wer yn bloei. De polsstokken waarden fan de souder helle en der moast ‘aaisocht’ wurde. Wy wiene net te hâlden!

 
De ein fan de