Nieuws:


Uitgelichte vensters:

Pleatsen om Reahus hinne
Yn it boek " Easterein " hat F.K. Reitsma de skiednis fan in tal pleatsen ûnder Reahús beskreaun. Guon dêrfan binne of wiene fan âlds yn eigendom by de tsjerke fan Easterein. Oan it taheakke finster kinne jo it dokumint iepenje mei it ferhaal fan Reitsma.

It Buertskip Roodhuis (no Reahus) is ûntstien op it grûngebiet fan Easterein. De doarpen Easterein, Itens, Hidaard en Lutkewierrum leine oarspronklik op in eilân. Oerstallich wetter fan it eilân waard ûnder oare lost by Sânleanstersyl; Yn de 12e iuw slibbe de Middelsee stadichoan ticht. Roodhuis ûntstie oan de Slachtedyk, de âlde seewarring fan it Middelseegebiet. Pas yn 1955 waard oan Roodhuis offisjeel de doarpsstatus takend.

It ûntstean fan Roodhuis (no Reahus) hinget ek nau gear mei de Reformaasje yn de sechtsjende iuw, wêrby 't de Protestanten it roer oernamen fan de Katholiken.
De Katoliken waarden letterlik de tsjerke útset en ek alle besit gie nei de Protestanten.
Yn 1580 mocht pastoar Dominicus net mear foargean yn de tsjerke fan Easterein.
Hy krige in lyts pensjoen en sette ôf nei de Pôlle by Sânlean, dêr 't in pear pleatsen stienen dêr 't er stikem mei preken trochgie.
Lang net elkenien woe protestant wurde en de tsjerke dûkte ûnder. 

Op de pleats Slippens (de earste skûltsjerke) en letter yn it Blauwe Huys van Bongastate (de twadde skûltsjerke) waarden yllegale tsjerketsjinsten hâlden troch minsken dy 't trou bleaune oan it roomske leauwen.
Fanwegen it isolemint en omdat it net opfoel waard dit eachlûkend talitten.
Yn 1709 kaam kapelaan Cramers út it hûs wei mei it blauwe dak (= Bongastate) dêr 't destiids de katolike Eastereiners byinoar kamen en gie nei de Oude Pôlle by Sânlean. Dêr waard de tredde skûltsjerke boud mei in read dak om dúdlik te meitsjen dat it ôfrûn wie mei de tsjinsten yn it Blauwe hûs.
Ignatius Crames of eins Franciscus wurdt dêrom beskôge as de stichter fan Roodhuis.
Yn 1762 waard de fjirde skûltsjerke boud troch pastoar van Rijswijk, yn 1850 waard dizze tsjerke ferboud. Yn de rin fan de jierren kamen der ek huzen by.

Dêrnei groeide de buorskip mei in nije pastorij, in tsjerkhôf en de nije Sint-Martinustsjerke (ûnder lieding fan pastoar ten Bokum ). Dêrnei kaam de St Bonifaciusskoalle derby (1922 ). Omdat it buorskip ûnder Easterein hieltyd fierder groeide en offisjeus wol, mar offisjeel net bestie waard op 27 augustus 1954 troch de gemeenteried besletten dat Roodhuis in doarp wurde moast.
Om dat beslút út te fieren hat it kolleezje fan B en W dêrnei fêststeld, dat Roodhuis mei yngong fan 2 maaie 1955 de doarpsstatus krijt.

Oant de gemeentlike weryndieling yn 1984 makke Roodhuis diel út fan de gemeente Hennaarderadeel, dat doe mei de gemeente Baarderadiel opgie yn de doe nije gemeente Littenseradiel. Sûnt 1991 is de offisjele namme it Frysktalige Reahûs.
Sûnt 2018 leit it doarp yn de gemeente Súdwest-Fryslân.

De ferhalen oer de pleatsen en har bewenners op Skrok fertelle in soad oer de famyljes fan Easterein en jouwe in byld fan it hurde libben fan eartiids.
Fan bernestjerte, fan feesykten en fan tsjinslach dy 't late ta earmoed.
In soad ynwenners fan Easterein sille stuitsje op foarfaars út harren famylje.
Graach sjogge wy noch oanfoljende ynformaasje of fotomateriaal temjitte.

Skrok / Bûtendykikers. Skrok waard eartiids Buitendijkers neamd.
It is it âldst bewenne gebiet bûten de polder fan " it eilân fan Easterein ".
Dat komt omdat it wat heger leit. Under ynfloed fan eb en floed en stoarmen ûntstie in laach fan knipklaai, mei in slinke dy 't derfoar soarge dat it wetter wer ôffierd waard.
Gjin feilige situaasje, fandêr dat guon pleatsen op in terp boud waarden. Yn lettere tiden binne in soad ôfgroeven. Op guon plakken kinst noch sjen dat de pleatsen heger lizze.
De dyk dy 't om it eilân fan Easterein rûn, is no de wei nei Itens.
De namme Skrok betsjut Skraal en komt fan de pleats Schrok / Skrek.
Wêrom 't de pleats dizze namme krige is net dúdlik; wie de grûn net goed trochdat it hieltyd oerspield waard mei seewetter? Of wie it dêr earmoede troef.
De pleats lei achter Skrok 9; Roordama State. Ek dizze boederij is der net mear.

De pleatsen wurde yn de finsters neier beskreaun en de nammen fan de bewenners binne opsocht, û.o. mei help fan de site " Alle Friezen " en it boek Easterein en oare boarnen. Dúdlik wurdt dat de famyljes aardich oaninoar besibbe binne. Faaks út 'e driuw wei om it besit byinoar te hâlden, al foel dat net ta mei de grutte oantallen bern dy 't berne waarden.

De âlde nammen fan de pleatsen wurde, as bekend, neamd. Yn it boek fan Easterein steane se beskreaun. In oantal dêrfan is yntusken ferdwûn.
1. Ansquert (Grut Amswert ), 2.Esquert; de pleats is ferdwûn, lei tusken Engelsma en Hofstee. Dy stie op in terp dy 't letter ôfgroeven is. De namme bliuwt bewarre yn de strjitnamme Eeskwert yn Easterein. 3.Skrok, pleats is ferdwûn, de namme bliuwt.
4. Gerlwe, der is neat mear fan oer. Yn de stimkohieren wurdt beskreaun dat it in lytse pleats is, yn mei eigendom fan de prysters fan Easterein.
5. Zyon (Sion) 6. Roerdama; is ferdwûn, lei bij Skrok 9. 7. Sibada, dizze bestiet noch.
8. lyts Amswert; is ferdwûn. 9. Galehuis, stie neist Nijehuis en is der net mear.


De akte mei de buorkerijbeneaming stiet yn it saneamde dykboek, no yn it argyf fan de Tiid yn Boalsert. De akte is fan om 1595 hinne.

Ek nijsgjirrich is de fermelding fan de Houtmar, achter De Pastoriepleats, Skrok 8.
Dêr hiene alle bewenners fan it Skrok in oandiel yn. Dêr waard hout wettere.
( Paul Borghaerts )