Yn en om Esterein

Foar hiel wat minsken is der neat moaiers as sa no en dan it fotoboek út de kast te heljen. Dat wol ik ek dwaan om yn de kommende ôfleveringen fan dit Doarpskrantsje ien of mear foto ’s út dit boek ôf te printsjen en it ‘ferhaal’ dêrby te fertellen. Ik begjin mei twa foto ’s fan in gebou der ’t de measte Eastereiners tusken 1892 en 1953 in grut part fan harren tiid trochbrocht ha: de kristlike skoalle.

Ik begjin mei opset sin mei foto út plm. 1949 fan de heechste klassen mei master A.Y. Kornelis as ûnderwizer

Jierrenlang waard der mei in list foar it ‘âldenfandagenreiske’ troch it doarp gongen. De doarpsbewenners dy ’t noch gjin 65-jier wiene, waard frege om in bydrage foar dit reiske. Yn it algemien wiene de 65-plussers de doarpsgenoaten dy ’t it yn de nei-oarlochske tiid net botte breed hiene. Foar it jild dat sa byinoar skarrele waard, waarden twa autobussen hierd en koene alle kosten foar dy dei sa as entrees en in miel iten, bekostige wurde. Fan dizze reiskes binne foto ’s mar ek filmopnames makke. It âldste filmke dat ik ha is út 1950 en mak

Woene je foar 1855 fan Easterein nei Wommels dan wie dat in omlânske reis. Je gongen earst rjochting Hidaard, dan tusken Okkema en Santema rjochsôf en lâns de Ald Dyk mei de noadige ombochten nei Wommels. Uteinlik kamen je oan it begjin fan de Van Sminialeane is yn Wommels út.

Easterein en Wommels leine in hiel ein út inoar, mar se sieten oant 1812 ta en fan 1816 ôf yn de gemeente Hinnaarderadiel. Tusken 1812 – 1816 bestiene der lykwols twa gemeenten, de gemeente Wommels en de gemeente Oosterend.

Yn 1860 kaam der in bettere ferbini

Woene je eartiids mei tilbury of sjees nei wat no Stittenserleane 27 is dan wie soks in hiel karwei. It begûn al lâns de dyk nei Itens. Der wie it earste obstakel: de Wite Hikke. Dit is no it begjin fan de Stittenserleane.

Op boppesteande aansichtkaart is de Wite Hikke dúdlik te sjen. It doarp hâld dan noch op nei wat no de nrs Sibadawei nrs. 8 en 10 binne. Dy twa nrs. waarden yn 1882 as ien hearehûs boud! Ek links fan de dyk (foar it fabryk) is it dykshûs dat plm. 1910 ôfbrutsen is, noch te sjen; de foto moat dan ek út dy tiid w&eci

De Eastereiner haven wie de Skippersbuorren. Dêr leine de turfskippen, de beurtskippen en de skippen mei terpgrûn. Oan ‘e ein fan de 19e iuw wie it  drok yn de Skippersbuorrenfeart. De Skippersbuorren as strjitte bestie noch net. Boppestande foto is fan nei 1902, want de skoalle en it skoalhûs steane der al op. De huzen fan wat no ’t Heechhiem 3 en 7 is, hiene frij útsicht oer it lân. Besjogge wy de foto fan rjochts nei links dan ha wy links fan de mêst fan it skip wat beammen, dêrneist folget in bûthúske (in romte foa

De majestueuze entree yn Easterein fan Wommels ôf mei flapbrêge, kafee, toer en tilbury op de eftergrûn.

Wetter yn en om Easterein is en wie der by de rûs. It wetter waard brûkt foar it transport fan minske, bist en guod, en as ôffier fan rein en smoarchwetter (= rioolwater). Moasten skippers fan de Skippersbuorren nei de Sebeare dan kamen se troch trije flapbrêgen en moasten ûnder ien Heechhout (de Streek) lâns.

{_3321 left 200px_} 

Foar de skippers wie it in hiel karwei om troch it doarp te kommen. Doe &rsq

Skilplein 1 rûn 1995. Der ’t op de súdkant de ruten sitte is yn de muorre te sjen dat dêr earder ruten sitten ha dy ’t tichtmitsele binne. Oan de boppeste foegen falt op dat de muorre heger wurden is.

Wa ‘t in rûntsje troch it doarp makket en lâns Skilplein 1 komt, passearret ‘Kapsalon ’t Kniplokaeltsje’. (Yn it Doarpskrantsje fan july&augustus 2020 hat Paul David Meesters hjir omtinken oan jûn.) De measte minsken sille net yn de gaten ha dat se dan lâns ien fan de âldste gebouwen fan it doarp k

Op ‘e tsjerke midden yn it doarp nei, binne der net mear ‘echt’ âlde gebouwen yn Easterein, en dan bedoel ik gebouwen fan foar 1800. Oant 1941 ta wiene it der noch twa. Ien dêrfan is doe kompleet ôfbrutsen en yn 1985 barde dat mei de helte fan it oare dat no Tsjerkebuorren 5 is. Spitich foar in doarp mei de status fan ‘beskerme doarpsgesicht’. 

 
De âlde skoalle

It kompleet ôfbrutsen gebou stie op de oergong fan it tsjerkhôf nei wat no Tsjerkebuorren 5 (It Kleaster) is. Yn it Doarps

Foar it grutste part fan de hjoeddeiske Eastereiners sil it net te begripen wêze dat ik it oer de ‘nije’ skoalle ha en dan de skoalle oan Skoallestrjitte 19 bedoel. Nei al dy kearen dat ik it oer de skoallen om It Skilplein hinne hie, sil dit dúdlik wurde.                 

In kultuerskok
Foar de oarloch wie der al oer praat dat it grutte gebou út 1892 oan It Skilplein nedich ferfongen wurde moast. It gebou wie net tenein, mar net mear by de tiid. Fiersten te hege lokalen, ruten op it noar

De tsjerke as middelpunt fan it doarp yn 1960


Hjoed-de-dei sjogge je de aldermoaiste printsjes dy ’t fanút de loft troch in drone makke wurde. Eartiids koe soks allinne mar fanút in fleantúch. Woene je dan dochs in foto fan ‘boppen’ meitsje dan klommen je yn de toer.

Ien fan de moaiste ‘luchtfoto ‘s’ dy ik fan Easterein kin is plm. 1960 makke. 
           
It is te hoopjen dat de details skerp genôch ôfprinte binne om echt fan dizze foto te geniets

1 Part fan de Tsjerkebuorren yn 1914 ( fan súd nei noard de nrs 27, 25, 00, 23, 00, 19, 17)

Troch de machtige toer sjogge je al iuwen lang Easterein fanút de fierte lizzen. Dat sicht is itselde bleaun, mar yn it doarp is der wol it ien en oar feroare. Sjoch ik foaral nei de nei-oarlochske tiid dan wenje der no oare Eastereiners as foar de oarloch en de wenromten sjogge der oanmerklik lúkser út. Der binne nochal wat ‘onbewoonbaar verklaarde’ wenten ôfbrutsen. Dizze kear wol ik dan ek foarbylden fan ‘ferdwûn’ Easterein sj

Foto is fan 1920 mei de sakristy

Jierrenlang wie in slachje troch de buorren en in rûntsje om it tsjerkhôf hiel gewoan. Linksom of rjochtsom kamen je lâns de ‘grutte tsjerke’ sa as de Martinitsjerke yn it doarp neamd waard. Je seagen dan efkes oer de hage nei de grêfstiennen mei meast bekende nammen en je kamen lâns de sakristy. Dy sakristy, it stik dat al yn de 12e iuw oan de noardkant dwers tsjin de tsjerke oanboud is, dêr giet it no om. 

 {_183820 left 200px_}

  
De eastkant fan de sakristy

1. Plattegrûn Easterein

Yn tal fan stikjes ha ik wat skreaun oer fearten en brechjes. Yn it boek Easterein (1995) stiet op side 136 in plattegrûn oer de sleatten dy ’t troch it doarp rinne en rûnen. It is my net dúdlik op hokker jier dizze plattegrûn slacht, want der binne nochal wat tsjinstridichheden. Oan de rin fan de fearten te sjen moat it fier foar WOII wêze, mar oan it plak fan de huzen is it nei 1950. Mar foar myn doel is dizze plattegrûn goed te brûken en dêrom nim ik him oer, want der sille tal fan doarpsgenoaten

It korps troch de buorren sil net (faak) mear foarkomme. Jierrenlang wie soks in hichtepunt yn it doarp. Opstelle by de Ald Skoalle en dêrnei sa folle mooglik troch alle strjitten, want oeral wennen begeunstigers (‘donateurs’) en der moast gjinien eftersteld wurde. Dat Wilhelminakorps wie yn dy tiid (en no ha ik it oer de perioade tusken de wrâldoarloggen en de earste jierren nei WOII) nea in grutte ploech. As der seis rychjes fan fjouwer of acht rychjes fan trije muzikanten rûnen, mei yn beide gefallen trije man slachwurk foarop, wie dat al hiel wat. Mar as de

Tusken Grieneleane en Sjaardaleane rint de Skoallestrjitte. Dat wie jierrenlang hiel oars. Earst op 5 maaie 1960 waard dizze strjitte offisjeel iepene troch boargemaster Alta. De strjitte kaam yn it plak fan in sintelpaad troch it lân nei de ‘nije skoalle’ en sa hoegden de bern net mear oer in paad mei oant beide kanten stikeltried as ôfskerming tsjin it fee. De namme fan de strjitte kaam der doe foar it earst, want oant dy tiid hiene wy it oer de Pôle of de Pôlehoeke as wy it rychje huzen bedoelden dat begûn by it hoekhûs oan de Grieneleane (

Yn de tiid tusken beide wrâldoarloggen, mar ek noch fier yn de fyftiger jierren fan de foarige iuw wie korps Wilhelmina faak aktyf troch it hâlden fan in mars troch it doarp en (en soms of) it jaan fan in konsert op de muzyktinte oan it plein oan de Foarbuorren. Yn in tiid dat der noch gjin TV wie, de minsken net yn de auto alle kanten útfleagen, it jild krap wie en boeren en arbeiders de ‘oare’ moarns om fjouwer oere melke moasten wie soks in grut fermaak. Ûnder it rûntsje troch it doarp rûnen de jongfammen earm yn earm efter it korps en sad

Yn maaie 2021 skriuwde ik in stikje oer de feart dy ’t foar de hokken rûn en nei it sportfjild en de moestún feart kronkele. It part foar de hokken waard dimpt. Yn pleats fan it brechje nei de Skippersbuorren kaam der in daam. Ek oan de kant fan de moestún feart waard it brechje ferfongen troch in daam. Om tsjin te gean dat it part dat oerbliuwde in stjonkend gat wurde soe, waarden der troch de ôfslutingen mânske buizen lein. De trochstream moast yn takt bliuwe.
            

1. Brechje tusken 't Heechhiem

1.  Oan de Tsjerkebuorren 23 ferkochten earst Tiede (1839 - 1913, dêrnei Alle 1876 - 1932, dêrnei Tiede 1907 – 1991 en Alie) oant 1960 ta winkelguod.

It sil foar Eastereiners út 2021 net te begripen wêze dat je foar alle deistige boadskippen jierrenlang yn it doarp telâne koene. It soe wolris sa wêze kinne dat de wat âldere Eastereiners mei in gefoel fan weemoed weromtinke oan de tiid dat je fluch efkes nei de bakker, de slachter, de grienteman of de winkelman koene. En oer dy winkelman/-frou wol ik it dizze kear ha. Healwei 2016

 
1. Jannewaris 1963 rjochting westen.

Wat kin der moaier as winter wêze! Gjin winter sizze al dy minsken dy ’t der net fan hâlde en der allinne mar lêst fan ha. Mar wat ha ik yn de earste helte fan febrewaris 2021 genoaten fan de pear winterske dagen wêrby der wer op it bûtenwetter riden wurde koe. Ik moat it tajaan, it wie te koart en it iis wie min, mar der kaam by my in gefoel werom doe ’t ik yn jannewaris 1963 de Eastereiner toer beklommen hie en stikem de lûken der ’t de flagge troch op de toer kaam der ôfhell

Feest is der jierrenlang yn Easterein fiert. ‘Oarspronklik’ waard it keninginne feest fiert op de jierdei fan keninginne Wilhelmina (31 augustus). Dat wie in gaadlike tiid, want de grutste drokte op it lân wie foarby en it waar meastal oangenaam. Juliana dy ’t dêrnei  keninginne waard, hie op 30 april har jierdei en dan is is faaks noch wat skrousk (kâld waar) om feest te fieren. It keninginnefeest waard earst oranjefeest en letter doarpsfeest en ferpleatst nei de simmer. De feesten fûnen meastal plak op it kampke lân tusken de pastorij e

Tal fan Eastereiner beukers út de perioade 1947 – 1954 ha by ‘juffer Rinkje’ (Rinkje van der Wal) yn de klasse sitten. Doe ’t ik yn 1947 op de beukerskoalle kaam, kaam sy der ek. Noch net as juffer, mar as in jong fanke om it fak by Anneke van der Meer te learen. Ik wit net mear hoefolle dagen se ‘staazje’ rûn, mar se wie yn dat earste jier ek noch faam by Tiede Hijlkema oan de Wommelserdyk (no Van Eijsingaleane 27) en gong nei de oplieding foar beukerliedster yn Snits. Dat ferrûn allegearre poer bêst en se helle har ‘akte&r