Monumentale pastorietuin

Monumentale pastorietuin
©: Menno Landstra

Een paar jaar na de bouw van de pastorie (1863)  kreeg Gerrit Vlaskamp de opdracht van de kerkvoogden om een tuin aan te leggen rond de pastorie. Dat deed hij in "landschappelijke stijl", hetgeen in die tijd in de mode was.

Gerrit Lambertus Vlaskamp (1834-1906) had als hovenier regionale bekendheid in Noord-Nederland en heeft in opdracht van kerkvoogden en kerkbesturen vele pastorietuinen aangelegd. Slechts enkelen zijn bewaard gebleven. Een aantal prominenten zijn Vlaskamp intussen gaan zien als een vergeten tuinarchitect. Sindsdien zijn de geleerden het er wel over eens dat het een hovenier was die tuinen aanlegde in de toen gangbare stijl. Van een ontwikkeling in stijl in zijn lange werkzame periode kan niet worden gesproken. Van een echt ontwerp van de tuin is dan ook geen sprake. De pastorietuin geldt als één van de best bewaarde Vlaskamptuinen.

Veel van de oorspronkelijke aanleg is nog aanwezig: een wandeltuin ‘ter verpozing en het verzetten der zinnen’, een moestuin en de paardenweide. De  wandeltuin omringd door water heeft nog alle kenmerken van de landschappelijke stijl: oude slingerpaden, kleine hoogteverschillen en solitaire bomen, inmiddels anderhalve eeuw oud. De moestuin met fruitschuttingen en historisch leifruit, is ook omgracht. De paardenwei ligt ten noordwesten van de pastorie. De tuin is een inmiddels zeldzaam voorbeeld van de oorspronkelijke kerk-historische situatie, namelijk de zelfvoorzienende positie van de pastorie, zowel in recreatief opzicht als wat betreft eerste levensbehoeften. In de afgelopen 150 jaar is er uiteraard veel veranderd in de tuin. In de beginjaren was er personeel in dienst om de tuin en het huis te onderhouden. Naarmate de inzet van mensen duurder werd, moest de dominee zelf ook aan de slag. Dat was niet niet voor iedere dominee een hobby. 

Als de pastorie verkocht wordt in 2000, zijn zowel het huis en de tuin aan onderhoud toe. Grote delen van de tuin zijn overwoekerd met sneeuwbes (Symphoricarpos albus) en met opslag van vlier, es en esdoorn. De overgroeide druivenkas bleek vol puin en afval te liggen, op een enkele na waren de slingerpaden in onbruik geraakt. De op oude foto’s nog aanwezige bloemenperken in het gazon waren verdwenen in de schaduw van de inmiddels imposante Oosterse plataan (Platanus orientalis), een bruine beuk, walnoot (Juglans regia) en bonte Noorse esdoorn (Acer platanoides). 

Na grondige inventarisatie en een behoedzame eerste opschoonronde, bleken echter vele paden en details nog aanwezig. Een vroege schets van de oorspronkelijke aanleg en de oorspronkelijke bestellijst van Gerrit Vlaskamp bij boomkwekerij Bosgra gaf voldoende feitelijke aanknopingspunten om de afgelopen jaren stapsgewijze de tuin te herstellen. De schelpenpaden zijn in ere hersteld, de gracht opgeschoond, en in de druivenkas groeit weer een heerlijke ‘Glorie van Boskoop’. De borders zijn opnieuw ingeplant, waarbij rekening is gehouden met de soorten die voor 1864 al in cultuur waren, en hedendaagse soorten zonder het historische karakter van de tuinen aan te tasten. Op de plaats van de verdwenen Taxus baccata staat inmiddels weer een 80 jaar oud exemplaar.

In het voorjaar bloeien van februari tot april  duizenden stinzenplanten: sneeuwklokjes, crocussen winterakoniet, etc.  In mei volgt de bloei van de boompioenen en 70 soorten kruidachtige pioenen in een lange border aan de noordzijde van de pastorie. De paardenweide is enkele jaren geleden aan de pastorie toegevoegd, het oorspronkelijke complex is zo weer één geheel. De pastorie, de tuin, brug en het koetshuis zijn aangewezen als rijksmonument.

De nieuwe eigenaar heeft met veel liefde en inzet de tuin in ere hersteld. 

Colofon

De bron: @pastorietuineasterein en met dank aan Menno Landstra voor het aanleveren van foto's.

© Tekst: Jetske Santema © Foto voorblad: Menno Landstra

Gerelateerde informatie


Foto’s


Het hooi opgelegd op rakken om in de wind verder te drogen

Disclaimer

2016
Groot onderhoud is nodig voor de eeuwenoude bomen. Er komt groot materieel aan te pas. De kraan staat op de paardenweide.

Disclaimer

2016
Door het mistige weer is het even zoeken maar de paden rond de pastorie zijn goed te herkennen.

Disclaimer

2016
Beroepssnoeier hoog in de bomen, bezig om oude takken te verwijderen en/of uit te dunnen. Ook de planten op de grond hebben licht nodig.

Disclaimer

De beplanting aan de achterkant van de pastorie

Disclaimer

De Bolhortensia staat in de border

Disclaimer

De grote bomen
Een doorkijkje naar de pastorie

Disclaimer

De kruidentuin tussen de schelpen

Disclaimer

De moestuin
De in ere herstelde moestuin.

Disclaimer

De moestuin

Disclaimer

De oogst
In de tuin worden ook bijzondere soorten gekweekt. Naast de kalebassen zijn er bijzondere komkommers.

Disclaimer

De paardenweide
Nieuwe boomaanplant op de paardenweide

Disclaimer

De planten langs de moestuin
Waar je ook ziet het is prachtig begroeid.

Disclaimer

De sieruien ( Allium) voor de pastorie

Disclaimer

De sneeuwklokjes groeien op de wortels van de boom

Disclaimer

De stinzenplanten in het voorjaar
De sneeuwklokjes, de krokussen en de rode kerstroos bloeien.

Disclaimer

De veranda opnieuw opgebouwd
De begroeiing van de blauwe regen (Wisteria) komt prachtig uit tegen de veranda. Het is mooi dat de eigenaar zoveel in oude ere herstelt. De pastorie is een sieraad in het dorp.

Disclaimer

Het leifruit tegen de schuttingen aan
En een heerlijk hoekje om te zitten en te genieten.

Disclaimer

In het voorjaar
Een prachtig gezicht in het voorjaar, de stinzeplanten bloeien.

Disclaimer

Zijaanzicht van de pastorie

Disclaimer