Carbid Aldjiersploech Easterein
Traditie Easterein
Carbid schieten doen ze al lange tijd in Easterein. De vaardigheden gaan over van de oudere generatie op de jongeren. Het is een traditie die bij de jaarwisseling hoort. Het is belangrijk dat het veilig wordt gedaan, want carbid is een explosieve stof. De Aldjiersploech heeft enkele jaren geleden een "workshop" georganiseerd rond "carbid schieten voor Dummies en jongeren". Zo wordt de veiligheid bewaakt. Ook met oorbeschermers om oorbeschadiging te voorkomen.
Wat is carbidschieten?
Carbidschieten is het in een (melk)bus, container, verfbus of opslagvat op explosieve wijze verbranden van acetyleengas afkomstig van een reactie tussen calciumacetylide (carbid) en water of gasmengsels met vergelijkbare eigenschappen.
De bus wordt afgesloten met een deksel of een (plastic) bal. Er vormt zich dan ethyn, dat door een ontstekingssysteem ontstoken wordt en dat levert een harde knal. Het deksel of de bal schiet vervolgens uit de bus en komt tientallen meters verderop terecht. Carbidschieten is een (Nederlandse) traditie rondom oud & nieuw. Het verschilt per gemeente of carbidschieten is toegestaan. De regels per gemeente staan opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening.
Ontstaan
De geschiedenis van het carbidschieten is niet goed bekend. De traditie voert mogelijk terug tot de Germaanse joelfeesten. In de 19e eeuw bestond zowel op het platteland als in de stad het gebruik om op bijzondere dagen kabaal te maken. De traditie om in steden kanonnetjes af te vuren verdween aan het begin van de negentiende eeuw toen deze werd verboden. Op het platteland bleef de gewoonte van het losschieten, het lossen van schoten bij de ondertrouw, bestaan. Waarschijnlijk is daaruit het carbidschieten ontstaan. Carbid kwam aan het eind van de negentiende eeuw beschikbaar.
Karbiet of carbid werd voor de Tweede Wereldoorlog ook gebruikt voor fietsverlichting. Voordat flessen met acetyleengas verkrijgbaar waren, werd carbid door de meeste dorpssmeden gebruikt om te lassen. Er was dus eenvoudig aan te komen, hoewel het niet goedkoop was. Melkbussen waren vanaf het eind van de 19e eeuw op het platteland ook ruim voorhanden. In de loop van de twintigste eeuw kwam het schieten met melkbussen in zwang.
Groeiende populariteit
Carbidschieten met melkbussen werd in de tweede helft van de twintigste eeuw steeds meer een sociale activiteit die niet alleen meer op boerenerven plaatsvond maar ook op dorpsbrinken en sportvelden. Er werden competities georganiseerd, speciale evenementen en kampioenschappen. De bedoeling was het deksel van de bus zo ver mogelijk weg te schieten. in de jaren tachtig werd besloten het deksel door een bal te vervangen omdat dit veiliger was. Carbidschieten is in 2014 als vijftigste traditie geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland.
Nadat in 2014 een nieuwe vuurwerkwet is ingevoerd, is de populariteit van carbidschieten toegenomen. Volgens deze wet mocht vuurwerk alleen tussen 6 uur 's avonds en 2 uur 's nachts op oudejaarsnacht worden afgestoken. Daar carbidschieten niet onder deze wet valt, gingen meer mensen hiertoe over.
Ten tijde van de coronacrisis in 2020, toen voor oudjaar 2020/2021 een vuurwerkverbod was afgekondigd, is overwogen ook het carbidschieten landelijk te verbieden. Dat verbod kwam er niet in alle gemeentes.
Colofon
Archief Aldjiersploech en internet
