Yn dit finster sjogge we werom op it tiidrek 1909-2006. De perioade weryn de famylje Bergsma kastlein wie. Mei foto's fan it kafé, de famylje, de besikers en wat derom hinne spyle.

De namme Café Bergsma komt fan de famylje Bergsma, dy't fan 1909 ôf it behear fan de "doarpsherberch" fersoarge. Nei 97 jier, yn 2006 giet it kafee oer nei Albert en Yvonne de Bruin. Sy feroarje de namme nei Noflik Easterein. Yn 2019 werstelt de hjoeddeiske útbaatster Jelien Pompstra de âlde namme yn eare: Bergsma Easterein.

Café Bergsma is al iuwenlang in moetingsplak foar doarpsbewenners en foar elkenien dy't dêrmei anneks is. Fan passanten oant en mei hannelslju. Foar de doarpsbewenners stiet it kontakt mei-inoar en de ferieningen dy't dêroan ferbûn binne foarop. Fan biljert - en kaart jûnen, toaniel - en muzykútfieringen, jiergearkomsten, oant en mei destiids de meitelling fan de boeren. Fan famyljefeesten, personielssfeesten, reunys, brulloften en partijen. Dûnsles en dûnsjûnen fine der plak en letter de muzykbands op de sneontejûn. 

It kafee is ien fan de wichtige plakken dêr't it klopjend hert fan de doarpsmienskip fielber is, en dêr't sels mannich doarpsbewenner de wiere leafde ûntdutsen of fûn hat. 

Under ynfloed fan de feroaring yn de tiid, beweecht ek de rol en ynhâld fan it doarpskafee mei. Yn in soad doarpen ferdwynt it kafee, mar sa net yn Easterein. Dêr beweecht de kastlein mei yn de feroaringen en past de bedriuwsfiering derop oan. It bliuwt in lokaasje dêr't noch fan alles mooglik is. Up to date yn it oanbod, mei behâld fan de sfear fan eartiids. It ynterieur azemet de tiid fan eartiids, mar it is in allround party sintrum, restaurant en kafee. Bekend yn hiel Fryslân, mei in rike histoarje.

It is bysûnder dat de ferantwurdlikheid foar de brânfeiligens yn Easterein by de tsjerke lei. Yn eardere tiden lei de ferantwurdlikheid meast by de gemeente. Yn 1868 kochten de tsjerkfâden fan Easterein in brânspuit by firma Van der Ploeg yn Ljouwert. Yn de notulen fan de Tsjerkefâden stiet: "welke aan het publiek ten gebruik wordt aanbevolen". 

Ut notulen fan 1889 docht ek bliken dat de brânspuit yn de tsjerke stie: "ondoelmatig en over het kerkhof der graven..." . Derom is dernei in brânspuithokje boud op it efterhiem fan it kafee.

Grutte Brân yn 1902

In brânspuit blykt gjin oerstallige lúkse. Yn 1902 is der in grutte brân yn Easterein wêrby't 4 wenningen ôfbaarnd binne. De brandspuit út 1868 gie by dy brân stikken en waard dêrnei ferfongen mei in slang fan 125 meter hennip slang. Kocht by van der Ploeg, no út Grou. Ut de notulen: "Daar, het al meer dan eens is gebleken dat een beste brandspuit veel kan uitwerken tot blussen van brand, zelfs in dit jaar is dit twee malen gebleken in en bij het dorp". 

Ut de notulen fan de tsjerkfâdgearkomste fan 19 febrewaris 1902: " De brânspuit waard útprebearre en befoel goed, doch de hurde wyn wie wol in behindering om de hichte fan it wetter goed beoardielje te kinnen, nogtans wat it wetter dat derút kaam nei it kolleezjeoardiel foldwaande wie. Wol fermienden de pompiers dat de wurking swierder wie as fan de âlde, wurdt yn'e beneaming brocht. dat de hefboomen langer wiene as fan de âlde dêr't se fan wend wiene en alles nij wie. (Sjoch ek dokumint bij dit finster)

Anekdote Pieter Hoekstra: In pear kear yn'e simmer waard de brânspuit útprebearre op it stik lân noardlik fan de Van Eysingaleane. Dat wie foar ús jonges in feest. De manlju fan de brânwacht goaiden mei sinasappels en wy mochten dy dan pakke, mar wy waarden wol wyt spuite. Wy soargje der wol foar dat wy net al te folle klean oan hiene! 

Yn 1904 wie it wetter yn de feart sa leech en sâlt dat troch de tsjerkfâden besletten waard om noch mar ien kear yn it jier te oefenjen. 

Yn it reglemint stie dat der altyd trije brânmasters wêze moasten. Yn 1881 waarden beneamd: Pieter R. Jongema (1828 -1911), Dirk Sandstra (1848 -1923) en Selius J. Timminga (1849 -1936). Fan 1912 ôf hat Wander Bruinsma (1886 -1958) in lang skoft brânmaster west. De brânmasters hiene de lieding as der brân útbruts. 

De oarloch.

Ut de notulen fan de tsjerkfâden fan 13 augustus 1938 stiet te lêzen: De brânspuit moat yntakt bliuwe. Fersyk fan de loftbeskermingstsjinst hjir, om de helpmiddels foar dy tsjinst bergje te meien yn de toer. 

Yn'e notulen fan 14 novimber 1946: Salang't de brânspuit der noch is, achtsje tsjerkfâden it winskrjocht, zoowel foar it ûnderhâld as de betsjinning in post op'e begrutting út te lûken. 

Nei de oarloch is de ferantwurdlikheid by de gemeente kaam. En is yn 1967 de brânspuit ferkocht oan Y. Schakel fan Eksmoarre en tentoansteld yn it museum doarp, dat ûnderdiel is fan de Aldfaers - erfroute. Wat it hjoeddeiske plak is en yn hokker steat de pomp ferkeard, is ûnbekend.

De Streek is in smelle strjitte yn it ferlingde fan de doarpskom. De strjitte leit tusken de wynserfeart en de doarpsfeart en waard troch in heechhout ûntslúten.  It earste hûs, no nûmer 12 stie der al yn 1830 en is ien fan de âldste húzen fan it doarp. De measte huzen binne fan 1850-1900 boud. Yn de strjitte wiene eartiids in protte winkeltsjes. It heechhout is yn 1910 ferfongen troch in izeren wipbrêge. Oan it ein fan de strjitte rûn in rinpaad lâns de wynserfeart.

Brouwerspôle, Heechterp

Foardat de hjoeddeiske Amerikaanske pleats boud is, stiet op dit plak in kop-hals-romppleats, boud om 1832 hinne.
De eigener en brûker is Tiede Pieters Vellinga. Om 1850 hinne buorket Sijbren Brouwer op de pleats. Oan him hat de pleats de namme fan Brouwerspôle te tankjen.
Yn de perioade dy 't folget wurde der wenienheden yn de pleats boud, bewenne troch meardere húshâldingen. Ek de arbeiders fan de boer wurde dêr húsfeste.
Ut oerlevering is ferteld dat der wol 30 bern fan de Brouwerspôle nei skoalle giene yn Easterein.
Yn de perioade foar 1888 komme minsken op de Brouwerspôle byinoar om harren leauwe te beliden. Dit giet om de Gereformearden dy 't har ôfskiede fan 'e Herfoarme tsjerke.
De foargonger is Sj. W. Joustra.

Ek Sijtse Groustra hat op de Brouwerspôle buorke.
Hy wenne earst op it Skrok 1, en ferhuze yn 1920 nei de Brouwerspôle.
Yn dy tiid is der noch gjin elektrysk ljocht.
Op in jûn yn 1927 by it fuorjen fan hea oan de kij, falt de petrolielampe om en it hea fljocht yn 'e brân. De pleats brânt ôf, it wenhûs bliuwt sparre.
Dêr hawwe noch in skoft húshâldingen yn wenne.
Yn 1928 wurdt de pleats werboud sa 't dizze der no stiet. Letter is der yn it foarhûs fan de âlde pleats jongfee stald. Om 1990 hinne is it lêste part ôfbrutsen.

Heechterp de Amerikaanske pleats is der foar yn it plak kaam.
Yn 1928 wurdt der troch arsjitekten G. van der Zee in tekening makke en wurdt de pleats boud. De bouwers binne Bouman en Hogendorp út Easterein. It is in nije boufoarm.
It is in wenning mei dêrachter in skuorre dêr 't it fee stiet.
De kij stean mei de koppen nei elkoar ta mei de foergong yn de midden. ( Hollânske stâl) Boppe de souder fan de skuorre is de opslach fan hea.
Dit hea kin fia in klep nei boppe takele wurde. It is modern en tiidsbesparjend.
Oer dizze Amerikaanske pleatsen is in boek útjown: ' Amerikaanse boerderijen in Fryslan '.
Ek dizze pleats stiet deryn
De namme fan de pleats is troch Groustra Heechterp neamd.
Dizze namme komt fan de Terp Stittens dêr 't er op boud is.
Mei de komst fan Dirk Stout en Johanna de Boer yn 1992 wurdt de pleats ferboud, wêrby 't de bûtenkant hielendal yn takt bleaun is.
Yn de Amerikaanske pleats is yntusken in air bnb situearre.

1. 1832: Tiede Pieters Vellinga (* 1795) troud yn 1817 mei Sytske Klases Rispens.
Se krije 9 bern. Mar der ferstjerre ek twa bern op jonge leeftiid, en ek Tiede wurdt net âld.
Yn 1835 stjert er 40 jier âld. It jongste bern is noch mar in jier âld.
It is net bekend oft de widdo noch troch buorke hat.

2. Sijbren Brouwer, dit moat om 1850 hinne west hawwe.
Op de site Alle friezen is werom te finen dat er boelguod hâlden hat yn 1873.
Famylje fan him, broers en bern binne begûn mei beurtskippen. Fan 1824 ôf is dit werom te finen. Ek trouwe der Brouwers mei de lettere Joustra's.

3. Unbekend

4. Sieds Hoitinga (* 1865 te Ysbrechtum) troud yn 1997 mei Jetske Hornstra (* 1873 yn Easterein) Se krije in tsiental bern. Hy hat boelguod hâlden yn 1925.
Ek stiet er beskreaun yn 1910 as timmerman.

5. 1925: Sijtse Auke Groustra (* 1895 te Easterein) troud yn 1921 mei Trijntje Engelsma (* 1897 yn Warkum ). Yn 1925 wurdt de pleats Skrok 1 ferkocht. Sijtse Groustra ferhuzet nei de Sibadawei 30. Hy hat hjir buorke oant syn soan Haaie de pleats oer naam.

6. 1960: Haaie Groustra (* 1925) troud mei Anna Smits (* 1930) Sy bliuwe hjir wenjen oant 1992. Dêrnei wurdt de pleats ferkocht as wenbuorkerij.
It wie gjin grutte pleats en dêrom wurke Haaie ek as molkophaler foar it fabryk.
Dat gie earst mei de boat.
Letter hellet er de molke op mei de trekker, earst mei in wein letter mei twa weinen.
Op it momint dat de molktank ferplichte wurdt yn 1977 hâldt er op mei melken en ek it opheljen fan de molkbussen is dêrmei ôfsletten.
{ _ 51803 left 200px_ }

7.1992: Dirk Stout (* 1932) troud yn 1985 mei Johanna de Boer; kommend fan Amsterdam. De roots fan Johanna lizze yn de Súdwesthoeke fan Fryslân.

De kreake út 1554 is it pronkstik fan de Eastereiner tsjerke. Foar de restauraasje wie dy sawol oan de boppe- as de ûnderkant fan de efterside (de koarside) tichtmakke. Der wie in dúdlike skieding tusken de 'foartsjerke' (de koarromte út de tiid doe 't de tsjerke noch RK wie) en de 'tsjerkeseal'. Nei de restauraasje foarmet de kreake wer ien gehiel mei koar en skip fan de tsjerke.

Dizze fotorige hat as doel sjen te litten hoe 't it gehiel der foar- en nei de restauraasje útseach. Yn it ûnderdiel oer de Tsjerke wurdt mear ynhâldlik op de kreake (it doksaal) yngongen.