Verhaal van Cafe en Stalhouderij
Augustus 1970. L.C. Rubryk: Ut de lapekoer fan DM van der Woude
Stâlhâlderij en Kafé to Easterein
Inkele wiken forlyn ha ik hwat forteld oer it Eastereiner kafé dat nou krekt sechstich jier troch de famylje Bergsma biwenne is. Dy famylje hat der ek altyd buorkerij en stalhalderij by bidreaun. Bij de noutiidske generaesje Bergsma libje noch hiel hwat forhalen en siskes ut earder en letter tiid. Hwant yn dizze dûbele affearen hat him fansels hiel hwat ôfspile omdat men it altyd wer mei minsken to dwaen hie.
Deis hiel hwat drokte mei de stalhalderij, de riderij en bygelyks sneins under tsjerketiid in protte hynders yn ’e skuorre. Dat wie fansels yn ’e tiid dat noch net elke boer in auto hie.
Treinstasjon Boazum
Ik skreau al dat doe’t de trein noch to Boazum stoppe in Bergsma hûnderten kearen in sjoutsje hie mei lju út ’e buert nei dat stasjon.
Men hie ûnderskate weinen biskikber: in seis-mans; in brikje en in koupé. Foar twa kwartsjes de man makken de reizigers de reis nei Boazum. Fansels ried men ek wol nei oare plakken hwert’ in klant mar hinne moast. Mar Boazum wie dochs meast it doel. As it hurd waeide kaem in swiere stien of in sek moal under yn ’e wein, sadat men net fan de hege Boazumer dyk ôfwaeije soe.
It hat ris west dat Lammert Krips, de doe forneamde Wommelser foardrager, as passagier yn ’e wein siet. De riders wiene let en doe ’t se by it stasjon kamen sieten de bomen al ticht. Krips gau biret sprong út ’e wein hipte oer de bomen en gyng de trein tomjitte Hy swaeide nei de machinist en róp nochal koartswilich en de man miste it net : "Ho ho dizze mynhear moat ek noch mei, en hy kaem noch mei! It wie in sterk stikje mar Krips doarst wol hwat oan, En .... de tiden wiene hwat gemoedliker en de treinen sa hastich net.
Mei dûmny op paed
Yn ’e oarloch wie Jelle Bergsma wer bigoun mei stalhalderij en hy hie in aerdich brikje hwer’t de passagiers oan ’e efterkant ynstappe moasten. De koupé sille wy mar sizze wie ófsluten fan it foarstel Der hearde in moai swart hynstetuech by dat nou just net al to best mear wie. Dat die bliken doe’t ik ris in domeny fan ’e trein to Snits helje moast, fortelde Bergsma. Hy moast nei in alderlingboer by lens. Ik ried oer Hinnaerd en alles gyng best. Domeny hie it foarrútsje sakje litten, sadwaende koene wy hwat prate hjir en der oer. Wy seagen de buorkerij bij lens al stean doe ’t wy noch oer de hege Spykstertille moasten. Der by op dat gyng knap, mar wy moasten der ek wer by del. Dat kaem to folie op de broek fan it hunder oan en de hiele saek rekke stikken. It gong even raer mar ik hold it beest noch. Domeny wie deabinaud en woe gau út ’e brik stappe mar hy wist net hoe ’t er der yn kommen wie. Doe ’t it spul einlings stie seach ik him mei ien skonk ta de foarrút út stykjen It wie in formakelik gesicht Ik ha him efkes holpen mar domeny woe it lêste eintsje mar leaver rinne
Noch in forhaeltsje oer in koetsier en in domeny. Binammen by wreed waer moast men gauris op ’en paed. Sa krige in koetsier by stoarm en ûntij in domeny ta klant. Hy hie himsels foartiid al hwat moed yndronken. Doe ’t se goed en wol to plak wiene sei domeny mei in lange sucht fan forlichting "Wat ben ik bang geweest". Mar de koetsier blykber bibelfêst en noch wol goed by ’t spul antwurdde by de noas lans "Waarom hebt gij gewankeld gij kleingelovige"
Drok yn't bûthús
Yn it bûthûs fan de Kafé-buorkerij koe it ófgryslik gesellich wêze. Hwa’t neat om hannen hie trape der graech ris hinne. Soms sieten en stiene wol in fyftsjin misken op en by de bûthúsbank. As de flier dan hwat biroun wie en flak, wie dy in ideael plak foar sintesmiten; hwa’t it tichtst by de streek goaije koe. Men hie dan waermte en wille tagelyk. In aldman yn dit formidden sei gauris: " ik wit net hoenear ik libje moat, Froeger seine se tsjin my hwat soe dy snotnoas der fan witte, en nou hwat soe dy aldkearel der fan witte". Men hie sokke jounen ek tiid foar wedderijen, bygelyks hoenear in kou kealje soe. Foar of nei 12 ûre. It gong dan om in healmingel jenever. Dy woe der by allegearre wol yn, der moast dochs ien bitelje en hwat koe it skele hwa!
Domeny leaude it wol
It kaem froeger foar dat Jan Bergsma ynfoel foar de lykkoetsrider dy ’t op ’e Kliuw wenne Sa moast er ris mei de boade Hindrik de Vries nei Súdlaren hielendal om it lyk fan in alde frou op to heljen dy ’t yn Easterein to hof brocht wurde soe. Lykauto’s koe men noch net en it soe in lange rit wurde fan twa dagen en twa nachten. It hearde sa dat de wein de hiele reis stapfoets ried mar hoenear kaem men dan oan. Op ’e bütenwegen en yn ’e nacht gyng de swipe der dan ek oer mar troch de doarpen rieden se plechtich-kalm. Doe ’t men middernacht yn Easterein kaem waerd de koets fluch yn ’e trochreed riden Troch de minne diken en it hurde riden moast Hindrik it aldminske earst al efkes torjochte lizze. Mar foartiid hiene de mannen fansels al in dripke op.
Stamgasten
Elk kafe hat stamgasten dy ’t gauris by deselde tafel sitten geane op deselde oere en altyd deselde drank brûke. Der wiene soms ek tipen by. In boer bg dy’t op hwat fremde wize syn konsumpsjes telde. Hy makke de poat fan syn romer wiet en sette der dan rountsjes mei op ’e tafel. Der kamen ek in pear lytse boeren dy ’t net folie fordrage koene. Under it genot fan harren drankje waerden se njonkelytsen noch lytser en gyngen letterlik ûnder de tafel Der wiene (en binne altyd noch lju dy ’t slij nei in slokje binne mar it foar in oar net witte wolle. Sa hiene de Bergsina’s froeger klanten dy ’t de drank yn in lyts petroaljekantsje hellen
Hupsake
In Wommelser boer kaem hast altyd op syn hynder Hy wie lyts fan stik en ried op in moaije skimmel. Dy waerd yn de skuorre set en dan gyng de man de herberge yn. Hy krige wol it nedige om syn toarst to bidimjen. As er genóch hie moast er mei syn koarte poatsjes wer op ’e skimmel hyst wurde. Nou de jonges fan ’e kastelein woene wol helpe die wiene meast ek net fier ôf. It wie lykwols mar in lyts kunstke om him dan in ekstra setsje to jaen sadat it mantsje der oan ’e oare kant wer ôfglied. Dy pesterij moast fansels net to lang duorje. Mar de nedige wille brocht it wol.
Fan broeijen en dollen
Doe ’t Jan Bergsma yn de herberge kaem, in sechstich jier lyn krige hy in goede rie fan de heakeapmen Sobel út Jorwert. It wie wol bikend dat yn de skuorre faek dold wurde moast omdat it in broeinest wie. "Wolst net wer dolle Jan"."Leaver net fansels". "Dan moast allinne de kanten opsette yn it midden bliuwt genôch lizzen"Dy rie is opfolge en yn sechstich jier is der noait wer dold.
Der soe ek noch wol hwat to fortellen wêze oer ’t trochsmarren fan ’e branspuit dy ’t ek by it kafe stiet mar dat Is einliks bûten it bidriuw. By dat feest waerden yn it kafe de misken fansels fiks trochsmard lyk as de spuit dêr bûten.
Colofon
LC 1970
