Ontstaan van Oosterend

©:

Easterein

Een terpdorp is Easterein zeker niet. Dan had het dorp wel een terpnaam gekregen, eventueel verbonden aan een adelijke familie, zoals bij de omliggende dorpen. Toch is het wel heel bijzonder, dat een dorp midden in een terpengebied de naam Easterein krijgt, en daarna ook nog eens jarenlang de ”scepter” zwaait over de omliggende dorpen. En toch past zo’n gegeven naadloos bij een dorp als Easterein; want de “eilandkerk” stond hier immers. Het dorp stond bekend als “zwaar op de hand”, en conservatief. Maar in veel wereldse vernieuwingen door de tijd heen was het toch mooi één van de eerste dorpen die daar gebruik van maakte.

De naamgeving van Easterein (Oosterend) geeft duidelijk aan dat het een einde is van “iets”, en niet van een onbeperkt gebied.  Als men praat over einden met een windstreek in de naam, dan is een combinatie met water bijna altijd aanwezig. Water in Friesland wordt ook wel Ee genoemd. In enkele archieven is er inderdaad sprake van Eesterend, het einde van een water. Na het ontstaan van het eiland Westeraeche (Westergo) is er sprake van water rondom de polder van Easterein. In de kroniek van het klooster Lidlum wordt dit water aangeduid met de naam: “Aestersee”. Een zee in het oosten, hoe logisch is het dat het einde hiervan Ooster -end wordt genoemd. Later wordt er in een andere kroniek gepraat over Easterein, maar men schrijft Aesteresee.

Als je vanuit Bolsward, via Grauwekat, richting oosten vaart, en bij de zuidhoek (Súdhoeke) links afslaat, kom je op de Ooster-ee uit, een doodlopend stuk vaarwater. Aan je rechterhand ligt dan Oosterend.

Waarschijnlijk zijn ook de stenen voor de latere tufstenen kerk hierlangs aangevoerd. In ieder geval werd het water gebruikt om de handel met Bolsward, en waarschijnlijk ook met Sneek te onderhouden. Het vervoer over water was in de middeleeuwen namelijk gebruikelijk.

Na de 12e eeuw slibde het water steeds meer dicht, en werd het geheel onbevaarbaar. Lang daarna hebben nog de zogenaamde moerasgronden (Rietlanden) gelegen tussen Wommels en Easterein. Nu het water niet meer gebruikt werd als vervoersmiddel, ging de meeste handel via het Skrok en over de bestaande wegen (Alddyk). Eén van de eerste officiele stukken, waarin Easterein als dorp genoemd wordt,  is de oudste kerkenlijst van Westergo in ±1270. Dat betekent dat het een plek was waar iets van waarde stond. Hieruit mag je concluderen dat het dorp Easterein zo’n 150 - 250 jaar eerder ontstaan is.

Colofon

Foto fan âlde tekening út it boek