Snypsnaren, Jan Hiemstra

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Us Gebou
It gebou dat elke Eastereiner koe as Us Gebou en dêrfoar de ald Skoalle, stiet oan it Skilplein. Der is in jier of wat ferlyn wenromte fan makke. Yn 1874 waard dit gebou mei in skoalhûs oan de foarkant as ‘Bewaar-, naai- en breid-school’ troch de tsjerke boud. It kaam op it plak fan fjouwer keamerwenten. Famkes hearden nuttige feardichheden bybrocht te wurden, dy ’t letter yn de húshâlding fan pas komme koene. It kaam moai út dat dit gebou der stie, want de yn 1870 boude kris

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Dominy De Bruin 
Yn 1949 hiene de herfoarmen gjin dominy mear. Ds. Nijenhuis naam yn july fan dat jier ôfskied en der wie noch gjin nijenien beroppen (= beneamd). Nijenhuis wie noch mar sûnt 1946 dominy yn Easterein, mar der wie in probleem. Hy wie fan de nei-oarlochske ‘doorbraak’ en lid fan de PvdA. Dizze politike kar wie tal fan herfoarme en CHU stimmende pommeranten net nei it sin. De ferhâldingen waarden dêrtroch net al te bêst en dat sil der grif ta bydroegen ha dat er fuortgong. Foar i

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
De proefskoalle Frysk
Op 2 septimber is de simmerfakânsje foarby; de bern moatte wer nei skoalle. No is de situaasje foar bern fan seis jier dy ’t yn groep 3 komme hiel wat oars as foar de seisjierrigen út de nei-oarlochske perioade. Doe kamen de measten fan de beukerskoalle, mar der wiene der ek dy ’t dêr net op west hiene. Doe wie der in oergong fan it iene gebou nei it oare en wie it ûnderwiis op de beukerskoalle foaral boartsje, knippe, plakke, sjonge en nei ferhaaltsjes harkje. Alle bern dy &rsquo

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Ferfier
Doe ’t de Twadde Wrâldkriich foarby wie woene de minsken graach wer ris fan ‘t hiem, mar de reis mooglikheden wiene beheind. It measte ridende ark hiene de Dútsers nei de ‘Heimat’ ferhuze en wat der oer wie, wie net ûnderhâlden. Om de fytstsjillen sieten kusjebannen, massive bannen sûnder lucht. De auto ’s dy ’t noch rieden wiene omboud op in houtgas ynstallaasje. Der rieden ek bussen (soms omboude militêre auto ‘s), mar it buskaartsje wie prizich.
<

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Busferfier
Woene je net op de fyts, mar wat lúkser der op út dan gongen je mei ‘de LAB op stap’. LAB stie foar Leeuwarder Auto Bedrijf en dit bedriuw riedt mei bussen troch ús diel fan Fryslân, it fjouwerkant tusken Ljouwert, Harns, Makkum en Snits. Jierrenlang rieden de reade LAB-bussen op geregelde tiden troch Easterein en stiene stil by de bushalten oan de Wommelserdyk.

 Tjitte van der Wal  {_66005 left 200px_}

De LAB-bussen hiene foargongers. Yn tal fan pl

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
van der Eems
Komme je fan de Itenser kant ôf yn Easterein dan stiet der links foar it doarp op de eardere ‘twa pûnsmiet’ in prachtich bedriuw: Drukkerij van der Eems. Tal fan Eastereiner publikaasjes sa as ‘Easterein’(1995), mar ek dit  Doarpskrantsje kamen dêr fan de parse.

Geane je dêrnei it doarp troch dan komt der op de oergong fan de Tsjerkebuorren nei it Skilplein in ‘bline’ bocht. Frachtauto ’s kinne der hast net trochkomme en dêrom is de hoeke fan

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Yn 'e smidte
Wat wie soks lekker as je op in kâlde jannewarisdei efkes troch de (no noch besteande) griene doarren fan  Foarbuorren 1, de smidterij, stapten. Dan kamen je yn in romte der ’t it fjoer brânde. ‘Baas’ (= eigener) Dekker en soan Jan (en noch wer letter Jaap Bosgra) wiene dêr dan oan it wurk. It fjurke brânde yn ‘e midden fan de smidterij. Sa no en dan lôge it op as der oan it toutsje nêst de ôfsûchkape lutsen waard. Dan waar der lucht troch it fjo

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

In trochdewykse dei

Troch de wike wie it de hiele dei in drokte fan jewelste yn it doarp.  De minsken gongen noch net massaal betiid foar harren wurk it doarp út. Natuerlik moast der wurke wurde, mar dat barde foaral troch de manlju, en yn it eigen doarp. De bern moasten nei skoalle, de froulju bleaune thús en diene de húshâlding. Sa wie de rolferdieling en dêr diene de measten it mei.

Op it wurk oan

Foar de boere-arbeiders begûn de dei al betiid. Om in

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
De gersdrûgerij
As de wyn út it noarden kaam en je yn it doarp in wat swiere weeïge lucht rûkten dan wisten je wol hoe let it wie. De waard wer gers drûge. Yn ‘e winter wie der gjin gers en gjin lucht, mar maitiids gong it wer oan.

Drûge gers foar de kij

Goed foer wie foar greidboeren fan grut belang foar in goed miel molke. It fretten bestie út gers, hea en kuil. Om de molkeproduksje te ferheegjen kamen der lynkoeken, biten en pulp by. Ek foar in ko jildt: ho

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
De winkelman
Hiene je yn Easterein yn de nei-oarlochske jierren in pûn sûker noadich dan koene je te kust en te keur. Tsjallings Lip (Lip de frou fan Tjalling Sietsma sa ‘t de frou fan in Eastereiner man neamd waard) hie in winkeltsje oan hûs (no in part fan ’t Heechhiem 2); by Harke en Jehanna en fan 1949 ôf Hindrik de ‘Spar’ koene je oan De Streek 10 telâne;  tsjinoer harren hie Ulbe Willemke Zandstra har winkeltsje. Wennen je op de Pôle (begjin Skoallestrjitte) dan wie d&

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
De Donia ‘s
Yn 1948 waard ‘sportvereniging Oosterend en omstreken’ oprjochte. Dit wie in oerkoepeljende feriening fan gymnastykferiening O.D.I., Landelijke Rijvereniging De Donia ‘s en fuotbalklup VVO (letter SDS). Letter kaam keatsferiening Easterein der by (der waard oant dy tiid ta op it stik fan it Dobbelân tsjinoer de pastorij keatst).

 In sportterrein

De feriening waard oprjochte om de tsjerkfâden fan de herfoarme tsjerke sa fier te krijen om fan it stik lâ

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Fuortset ûnderwiis
Yn de nei-oarlochske jierren waard it jierliks om kertier foar achten drokker op it plein by kafee Bergsma. Dan kamen der fan alle hoeken en kanten bern mei in boeketas efter op de fyts, der ‘t de skoalboeken, in tromke bôle en in fleske drinken ynsieten. Dizze bern moasten nei Snits. Letter kamen Boalsert en Wommels der by.

De learplicht

Neffens de learplichtwet suorre sûnt 1942 it ferplichte learen acht jier. Dan hiene je it oer de legere skoalle en dêr hear

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
It wite goud
Al jierrenlang komt der yn ús doarp goud út de grûn. Natuerlik gjin ‘echt’ goud, mar de molke fan de kij (=koeien) der ’t de goudgiele tsiis en bûter fan makke wurde. Soks smyt noch altyd ‘goud’ op. Jierrenlang wie dit de iennichste boarne (=bron) fan wolfeart.

De kij

By it grutte tal pleatsen om Easterein hinne rûnen der maitiids en simmers tusken de ûngefear 10 en de 25 kij. Dat wiene by sawat alle boeren swartbûnte en F

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
Lânferhuzers
‘Amearika, do lân fan dream en winsken’ is gjin sinterklazeferske en ek gjin krystliet. It is wol in tekst der ’t hoop en langstme (=verlangen) út sprekt en dêrom by de desimbermoanne past.

{_66012 left 200px_}

 

De dichter fan de tekst is Tsjibbe Gearts van der Meulen (1824 – 1906). Hy gie yn 1881 trije moanne nei Amearika ûnder mear op besite by syn broer dy ’t yn 1849 emigrearre. It wie de tiid fan de feepest en de ierappelsykje mei

Snypsnaren troch Jan Hiemstra

Desimber

Desimber wie en is in bysûndere moanne: koarte en kâlde dagen, en trije hichtepunten: sinteklaas, kryst en âld en nij. Desimber begûn al ein novimber. Dan foel de ‘Zakenkompas’, it blêd fan de Eastereiner middenstanners, op de doarmatte. Dêr stiene de advertinsjes om Sinterklaas oan it keapjen te setten.

Sinteklaas

Foar de sakelju wie Sinterklaas in aardich ynstruierke. De etalaazjes waarden moai optúgd om de minsken mar te ferlieden

Snypsnaren troch Jan Hiemstra
It Fabryk
Jierrenlang waard it sylhûet fan Easterein bepaald troch trije boppe it doarp út rizende bousels. It die der net ta fan hokker kant je kamen, mar yn it midden stie altyd de toer fan de herfoarme tsjerke mei de spits sa ‘t dy der nei de brân fan 1672 opkaam, en dan oan wjerskanten it tuorke fan de grifformearde tsjerke (1902) en de skoarstien fan it fabryk (1897- 1964). As der dan ek noch grutte swarte wolken út de fabryksskoarstien kamen wie it al hielendal in majestueus gesicht.

&n