Pleatsen om Reahus hinne
Yn it boek " Easterein " hat F.K. Reitsma de skiednis fan in tal pleatsen ûnder Reahús beskreaun. Guon dêrfan binne of wiene fan âlds yn eigendom by de tsjerke fan Easterein. Oan it taheakke finster kinne jo it dokumint iepenje mei it ferhaal fan Reitsma.

It Buertskip Roodhuis (no Reahus) is ûntstien op it grûngebiet fan Easterein. De doarpen Easterein, Itens, Hidaard en Lutkewierrum leine oarspronklik op in eilân. Oerstallich wetter fan it eilân waard ûnder oare lost by Sânleanstersyl; Yn de 12e iuw slibbe de Middelsee stadichoan ticht. Roodhuis ûntstie oan de Slachtedyk, de âlde seewarring fan it Middelseegebiet. Pas yn 1955 waard oan Roodhuis offisjeel de doarpsstatus takend.

It ûntstean fan Roodhuis (no Reahus) hinget ek nau gear mei de Reformaasje yn de sechtsjende iuw, wêrby 't de Protestanten it roer oernamen fan de Katholiken.
De Katoliken waarden letterlik de tsjerke útset en ek alle besit gie nei de Protestanten.
Yn 1580 mocht pastoar Dominicus net mear foargean yn de tsjerke fan Easterein.
Hy krige in lyts pensjoen en sette ôf nei de Pôlle by Sânlean, dêr 't in pear pleatsen stienen dêr 't er stikem mei preken trochgie.
Lang net elkenien woe protestant wurde en de tsjerke dûkte ûnder. 

Op de pleats Slippens (de earste skûltsjerke) en letter yn it Blauwe Huys van Bongastate (de twadde skûltsjerke) waarden yllegale tsjerketsjinsten hâlden troch minsken dy 't trou bleaune oan it roomske leauwen.
Fanwegen it isolemint en omdat it net opfoel waard dit eachlûkend talitten.
Yn 1709 kaam kapelaan Cramers út it hûs wei mei it blauwe dak (= Bongastate) dêr 't destiids de katolike Eastereiners byinoar kamen en gie nei de Oude Pôlle by Sânlean. Dêr waard de tredde skûltsjerke boud mei in read dak om dúdlik te meitsjen dat it ôfrûn wie mei de tsjinsten yn it Blauwe hûs.
Ignatius Crames of eins Franciscus wurdt dêrom beskôge as de stichter fan Roodhuis.
Yn 1762 waard de fjirde skûltsjerke boud troch pastoar van Rijswijk, yn 1850 waard dizze tsjerke ferboud. Yn de rin fan de jierren kamen der ek huzen by.

Dêrnei groeide de buorskip mei in nije pastorij, in tsjerkhôf en de nije Sint-Martinustsjerke (ûnder lieding fan pastoar ten Bokum ). Dêrnei kaam de St Bonifaciusskoalle derby (1922 ). Omdat it buorskip ûnder Easterein hieltyd fierder groeide en offisjeus wol, mar offisjeel net bestie waard op 27 augustus 1954 troch de gemeenteried besletten dat Roodhuis in doarp wurde moast.
Om dat beslút út te fieren hat it kolleezje fan B en W dêrnei fêststeld, dat Roodhuis mei yngong fan 2 maaie 1955 de doarpsstatus krijt.

Oant de gemeentlike weryndieling yn 1984 makke Roodhuis diel út fan de gemeente Hennaarderadeel, dat doe mei de gemeente Baarderadiel opgie yn de doe nije gemeente Littenseradiel. Sûnt 1991 is de offisjele namme it Frysktalige Reahûs.
Sûnt 2018 leit it doarp yn de gemeente Súdwest-Fryslân.

Fanôf 2015 skriuwt Jan Hiemstra de rubryk Snypsnaren yn de doarpskrante fan Easterein. Elke kear kiest hij in nij ûnderwerp weryn hij fertelt oer it ferline fan it doarp en it doarpslibben. It is in tige nijsgjirrige serie, werbij`t de lêzer meinommen wurdt yn de tiidsgeast en it tiidsbyld fan eartiids. Ek de foto`s wurkje dêr oan mei. Yntusken binne der al fyftich snypsnaren publisearre. Jo kin se hjir lêze, mar se dûke ek op bij oare finsters as taljochting.

Easterein yn âlde tiden

{_66017 left 200px_} Mei ûndersteande tekst begjint it boekje dat Doarpsbelang Hâld Faasje útjûn hat yn 2001 oer it doarp Easterein. Alle Eastereinders ha in exemplar oanbean krigen. Master J.Strikwerda hat de tekst gearstald en van der Eems hat it drukken fersoarge. It folsleine boekje is te lêzen as jo op de knop fan “Documinten “ klikke  bij dit finster. Dan krij jo ek ynfermaasje oer it doarpslibben!

Yn âlde tiden...

Op it plak dêr’t no it doarpke Easterein leit, streamde yn âlde tiden it
seewetter troch de slinken. Eb en floed soargen der foar, dat it wetter
hieltyd yn beweging wie en sân en klaai regelmjittich fan plak feroaren.
By stoarmfloeden stienen grutte stikken ûnder wetter en hienen de minsken
hâlden en kearen. Deunbij -yn it suden en easten- drige de grutte
Middelsee. Wienen no har terpen mar wat heger en ek wat grutter!
Yn de rin fan de tiid sjogge wy dy terpen dan ek grutter en sterker wurden.
En feiliger. Minsken út de omkriten kamen mear en mear op dizze hichten
ta en sa waarden in terp -of meardere terpen- it begjin fan in doarp of in
stêd. It heechste punt wie faaks in geskikt plak foar de tsjerke
(ek as flechtplak as it wetter ris hfel heech opkaam). Yn ferskate doarpen
om ús hinne is dit noch dúdlik te sjen: de doarpstsjerke yn it sintrum,
heech tusken de húskes der omhinne. Sjoch mar ris yn Wommels, Winsum,
Burchwert, mar ek yn lytsere plakjes as Lytsewierrum, lens en Hidaard.

Hoe sit dat mei Easterein? Ek it gebiet fan Easterein hie noch al wat fan dy
terpen: Wyns, Eeskwert, Rispens, Stittens. Mar de hichte dêr’t de tsjerke op
stiet, is fan oarsprong gjfn echte terp. Der is in grêft groeven en dy modder
is brûkt om de tsjerke op te bouwen. Sa’n grêft om de tsjerke sjogge we net
iens sa faak. Oer dy grêft leinen yn it ferline sân brechjes as strielen fan de
sinne. En sa rûnen der ek strjitten út alle wynstreken nei de tsjerke ta.
Dat is nöch dúdlik te sjen, bygelyks op in loftfoto. Fan de grêft is it grutste
stik bestean bleaun, fan de sân brechjes binne der noch mar twa oer.
Efkes werom nei de âlde tiden. De terpen mochten dan wat beskerming
jaan tsjin it hcge wetter, de driging fan oerstreamings bleau dcr altyd noch
wöl. Under lieding fan de mûntsen fan it Hartwerter kleaster Blomkamp
begûn men diken te meitsjen. Heech genôch om it wetter tsjin te kearen.
Earst fan Hartwert nei de Klieuw. Doe fan de Klieuw nei Reahûs,
Grutte- wierrum, Rien, Itens, dan nei Easterein en dan om Hidaard hinne
werom nei de Klieuw. In dyk fan sa’n 10 kilometer lingte. Sa ûntstie tusken
900 en 1000 de Eastereinder Polder, miskien wol de alderearste fan Europa.
As wy yn in goed healoere om dy polder hinne fytse -oer no ferhurde
wegen- probearje wy ús yn te tinken, wat in heidens krewei dât wol west
hat: 10 kilometer polderdyk opsmite mei skeppe en kroade!
Mar goed, de minsken yn de polder wennen dêr no wol wat rêstiger, mar
foar oaren -bygelyks de minsken 6p nei Wommels ta- jilde dat nët.
Is it in wûnder, dat der nei it jier 1000 noch méar fan sokke polders makke
waarden? De Eastereinder Polder wie it grutte foarbyld. Oeral yn it rûn
seagen jo polderdykjes, wer achter de minsken har feilich (?) fielden.
It wie al om 1500 hinne, dat der fan ferskillende fan dy dykjes ien grutte
”ôfslútdyk” makke waard: de Slachtedyk, sa’n 40 kilometer lang.
Sa probearren wy de see fan ús ôf te hâlden.
(folle mear ynformaasje kinne jo leze yn it boek ’Easterein’ , dat yn 1995 ferskynd is.

Sandstra  

De famylje Sandstra wennet al generaasje lang yn Easterein. Doe ’t yn 1811 de registraasje fan de famyljenamme ynfierd waard, hawwe in tal harren ynskriuwe litten mei in Z en in pear oaren mei in S. De ôfstamming is fan de selde foarfaar en mem. By it útsykjen fan de famylje bin ik in pear bysûndere saken tsjinkaam. De stamheit en mem komme oarspronklik fan Gau.

Der binne meardere Sandstra famyljes yn Easterein kommen te wenjen. En hja hiene deselde foarnammen. Ien fan de famyljes fersoarge it ferfier mei de stoomboat.

 1. Douwe Sjuks (1740 - 1804) troud mei Klaere Doedes (1739 - 1809) It earste bern wurdt yn Easterein berne, Hinke yn * 1767. De lettere bern, allegearre soannen, wurde berne yn Gau. Klaes * 1772, Sjuk * 1774, Jelle * 1775, Dirk * 1777. It falt op dat Hinke yn Easterein berne is. De reden is net te achterheljen. Der sit ek in soad tiid tusken de berte fan it earste en it twadde bern. It kin wêze dat Hinke foar it houlik berne is.

 2. Sjuk Douwes Sandstra (1774 -1847) troud yn 1798 mei Froukjen Jacobs Deinema (1770 - 1855) Yn dizze perioade hat it fêstlizzen fan de famyljenamme plak fûn. Yn de aktes stiet te lêzen dat Froukjen fan Deinum komt. En fandêr de achternamme Deinema. Se krije seis bern. Twa derfan, Douwe en Jacob, fêstigje harren as skuonmakker yn Easterein.

 3. Douwe Sjuks Sandstra (* 1799) troud yn 1822 mei Minke Jacobs Sieperda (* 1798) Se krije njoggen bern. En Minke hie foar har houlik ek al in soan krigen. Spitigernôch waard dy mar 30 dagen âld. Yn har houlik stjerre der ek 4 bern. Se hawwe fjouwer Froukjes krigen, der binne 3 Froukjes fan ferstoarn. Minke is 46 jier as har lêste bern berne wurdt. Mei de saken giet it bêst goed. Douwe keapet yn 1822 fan Aurelius de Gavere in hûzinge mei hiem foar fl. 1050, - Hy is skuonmakker fan berop. Opmerklik feit út akten: Douwe is tsjûge by in testamint kwestje fan in tsjinstfaam. Hy stiet neamd as skuonmakker, de oaren binne rintenier, wewer, kleanmakker en ferver. It giet om in situaasje dy 't yn de middenstân-klasse ôfhannele wurdt.

 4. Sjuk Douwes Sandstra (* 1833 -1923) troud 1862 mei Trijntje Walsweer (* 1836 -1914) Ek sy krije in grutte húshâlding, der wurde acht bern berne. Minke * 1863, Minke * 1866, Douwe * 1865, Thomas * 1868, Jacob * 1870, Hessel * 1872, Grietje * 1873, Japke * 1876. De húshâlding wennet op Elbe. Yn it wenhûs (blok) wennen fjouwer húshâldingen. It moat in folle boel west ha. Anno 2023 wurdt it hûs bewenne troch Titus en Rigt Bergsma.

 5. Thomas Sjuks Sandstra (* 1865 - 1954) troud yn 1896 mei Jeltje Kamstra (* 1872 - 1949) Se krije fjouwer bern, Grietje * 1896, Sjuk * 1898, Jelle 1902 en Jacob 1908. Thomas stiet te boek as boere-arbeider. Se komme te wenjen op de Streek 2. Dêr begjint it ferfierbedriuw. Se hawwe by harren wenning in stiennen skuorke dêr 't it hynder yn stald wurdt. Thomas begjint mei ferfier fan feefoer. { _ 65704 left 200px_ } Ek naam der guod mei dy't minsken nedich wienen. Lapkes stof, of kloskes jêrn.

 6. Sjuk Thomas Sandstra (1898 -1966) troud yn 1926 mei Trijntje Dijkstra (1893 - 1980) Hy keapet yn 1928 it hûs op it Skilplein 19 foar fl. 2100, - en de rest op hypoteek by Hendrik Huges te Snits. Sjuk is frachtrider en molkfarder. Harren twa soannen Thomas (* 1927 - 1984) en Germ (* 1929) komme al gau yn it bedriuw.

 7. Thomas Sandstra (Tom) (* 1927 -1984) troud mei Janke Sieperda (* 1927 - 1991) Sy kamen te wenjen yn it hûs op it Skilplein 19 en sette it bedriuw troch. Broer Germ wurke oant 1960 mei yn it bedriuw. Mar gie nei Amsterdam. Tom en Janke krije fiif bern. Jannie, Siep, Bauke, Germ en Catharinus. Meardere bern bliuwe yn de transportwrâld. Siep yn Wommels, Bauke yn Easterein en Catharinus hat sûnt 1996 in bedriuw yn Hartwert, no yn Boalsert.

8. Bauke Sandstra Easterein (* 1957) troud mei Elisabeth Regina Huitema (Lies) (* 1959 ). Bauke is yn 1998 mei syn transportbedriuw en donghannel útein set op it Skrok 2 A. Se ha trije bern. Soan Germ wurket yntusken mei yn it transportbedriuw.

Hjirby in tal foto`s dyt Easterein fan "boppe" sjen litte. De measten binne fanút de toer makke. Hjoeddedei binne der technysk gâns mear mooglikheden om echt fanút de loft it doarp te fotografearjen of te filmjen.